11 July 2022
The members of the Academic Network on the European Social Charter and Social Rights (RACSE-ANESC):
Express their deep concern about the future of the democratic functioning and the survival of the public university in Greece.
Join the general indignation generated within the Greek academic community, but also internationally, by the recent introduction by law of a special police force for the policing of university buildings and campuses. The deployment, towards that goal, of more than a thousand police officers, armed with truncheons, in Greek universities is an unprecedented liberticidal measure, contrary to the principles of democracy and the rule of law, which are the very foundations of the Council of Europe (see Article 3 of its Statute). The criminalisation of university life, through the violent and, at times, bloody repression of student, faculty and administrative staff movements, as well as the suppression of any form of protest within the Greek university are practices that are incompatible with a modern democratic State. This signifies, in reality, the abolition of ‘university asylum’, as historically and uninterruptedly established in Europe since the 13th century.
Oppose the unprecedented undermining, by the draft law entitled ‘New horizons for Higher Education Institutions’, of the autonomous public official status of university tutors and researchers and, more generally, of the public university regime, with all the prerogatives of independence and academic freedom, the guarantees of equal opportunities and the high standards of quality and scientific integrity for which it is renowned. This challenge is one of the sad symptoms of a broader prospect of the dismantling and planned privatisation of the entire public domain, which seems to be predestined to a slow but certain death by the progressive elimination of its means of operation and subsistence. This heralded change of regime, which has been carried out without any prior consultation with the main stakeholders, namely the members of the university community, shows an unprecedented contempt for their mission, particularly with regard to future generations, and is therefore in violation of the provisions of the European Social Charter concerning the right to education (Articles 9 and 10 of the Revised Charter), as well as of the European Pillar of Social Rights (Principle No. 1).
Disapprove the precariousness of the careers of academic tutors and researchers, by the removal of the tenure status of assistant professors and the introduction of new forms of employment of teaching staff on the basis of private law contracts – thus creating disposable academics with no promise of tenure. Furthermore, in the name of a vaguely identifiable notion of efficiency and appealingness, the draft law puts a break on public funding of research programmes, subjecting them almost exclusively to funding through tenders, with unclear criteria and uncertain results for those disciplines considered less ‘profitable’, such as those in the humanities and social sciences. Moreover, the introduction of tuition fees for certain postgraduate programmes and of a separate category of ‘industrial doctorates’ – unprecedented in Europe – confirms the fragmentation of research and academic freedom and their unprecedented subordination to the laws of the market. In addition to the social inequalities created and fuelled by these new arrangements, it is the very essence of the right to higher education that is being infringed, as enshrined in the European Social Charter and mainly in the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (Article 13 para 2 (c)), in the following wording: ‘Higher education shall be made equally accessible to all, on the basis of capacity, by every appropriate means, and in particular by the progressive introduction of free education.’
Denounce the abolition of democratic election and representation procedures within university bodies, in particular the abolition of the election of the Rector and Deans by all members of the university community, as well as the diminution of students’ political organisations in favour of a single and limited representation – a series of undemocratic arrangements that aim to establish a university-business model, to the detriment of pluralism, freedom of association and trade union freedom, as enshrined in particular in the European Convention on Human Rights (Article 11) and the Revised European Social Charter (Articles 5 and 6).
Call for the launch of a universal public consultation on higher education and research in order to collectively and democratically lay the foundations for a fair reform that respects public freedoms, in line with the mission of the academic community.
Decide to endorse all the demands expressed in recent days by the academic community in Greece and to mobilise alongside them in order to defend the democratic acquis of higher education, which is under serious threat.
***
We, university tutors, researchers and legal professionals, members of the Academic Network on the European Social Charter and Social Rights (RACSE-ANESC), remain essentially faithful to a humanist vision of the university, understood and experienced as an open space of dialogue and debate, through reason and spirit, on the constant questions of science and the sharing of knowledge. A university that is not afraid of debate, that is enriched by contradictions and that knows how to resolve conflicts through the power of arguments and ideas. A university at the service of civilisation, a legacy for future generations.
___
Ψήφισμα του Ακαδημαϊκού Δικτύου για τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και τα Κοινωνικά Δικαιώματα (RACSE-ANESC)
για το μέλλον του δημόσιου πανεπιστημίου στην Ελλάδα
11 Ιουλίου 2022
Τα μέλη του Ακαδημαϊκού Δικτύου για τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και τα Κοινωνικά Δικαιώματα (RACSE-ANESC)
Εκφράζουν τη βαθιά τους ανησυχία για το μέλλον της δημοκρατικής λειτουργίας και για την επιβίωση του δημόσιου πανεπιστημίου στην Ελλάδα.
Συμμερίζονται τη γενική αγανάκτηση που προκλήθηκε στην ελληνική πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά και διεθνώς, μετά την πρόσφατη σύσταση με νόμο ειδικής αστυνομικής δύναμης για την επιτήρηση των πανεπιστημιακών κτιρίων και πανεπιστημιουπόλεων. Η αποστολή για το σκοπό αυτό περισσότερο από χιλίων αστυνομικών, οπλισμένων με «αστυνομικές ράβδους», εντός των ελληνικών πανεπιστημίων είναι ένα πρωτοφανές μέτρο καταπάτησης των ελευθεριών, αντίθετο με τις αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου που αποτελούν τα ίδια τα θεμέλια του Συμβουλίου της Ευρώπης (βλ. το άρθρο 3 του Καταστατικού του). Η ποινικοποίηση της πανεπιστημιακής ζωής, μέσω της βίαιης, ενίοτε και αιματηρής καταστολής των κινημάτων των φοιτητών και του διδακτικού και διοικητικού προσωπικού, καθώς και η αναχαίτιση κάθε μορφής διαμαρτυρίας στο ελληνικό πανεπιστήμιο, είναι πρακτικές που δεν συνάδουν με ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος. Πρόκειται στην πραγματικότητα για την κατάργηση στην πράξη του πανεπιστημιακού ασύλου, όπως αυτό είχε καθιερωθεί στην Ευρώπη ιστορικά και αδιάλειπτα από το 13ο αιώνα.
Αντιτίθενται στην πρωτοφανή υπονόμευση, στη βάση του σχεδίου νόμου με τίτλο «Νέοι ορίζοντες για τα ΑΕΙ», της ιδιότητας του αυτόνομου δημόσιου λειτουργού των διδασκόντων και ερευνητών και γενικότερα του καθεστώτος του δημόσιου πανεπιστημίου, με όλα τα προνόμια ανεξαρτησίας και ακαδημαϊκής ελευθερίας, τις εγγυήσεις για ίσες ευκαιρίες και τις υψηλές απαιτήσεις για ποιότητα και επιστημονική δεοντολογία για τα οποία φημίζεται. Αυτή η αμφισβήτηση είναι ένα από τα θλιβερά συμπτώματα μιας ευρύτερης προοπτικής διάλυσης και προγραμματισμένης ιδιωτικοποίησης ολόκληρου του δημόσιου τομέα, που μοιάζει καταδικασμένος σε έναν αργό αλλά βέβαιο θάνατο μέσα από την προοδευτική κατάργηση των μέσων λειτουργίας και επιβίωσής του. Αποφασισμένη χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με τα κύρια ενδιαφερόμενα μέρη, δηλαδή τα ίδια τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, αυτή η προαναγγελθείσα αλλαγή καθεστώτος μαρτυρεί μια άνευ προηγουμένου περιφρόνηση της αποστολής τους, ιδίως όσον αφορά τις μελλοντικές γενιές, και ως εκ τούτου συνιστά παραβίαση των διατάξεων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη για το δικαίωμα στην εκπαίδευση (άρθρα 9 και 10 του Αναθεωρημένου Χάρτη), καθώς και του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων (γενική αρχή 1).
Αποδοκιμάζουν την επισφάλεια της σταδιοδρομίας των διδασκόντων και ερευνητών, με την άρση του καθεστώτος μονιμότητας των επίκουρων καθηγητών και με την εισαγωγή νέων μορφών απασχόλησης του διδακτικού προσωπικού στη βάση συμβάσεων ιδιωτικού δικαίου – δημιουργώντας έτσι πανεπιστημιακούς μιας χρήσης, χωρίς καμιά υπόσχεση μονιμοποίησης. Παράλληλα, στο όνομα μιας ασαφώς προσδιορίσιμης αποτελεσματικότητας και ελκυστικότητας, το σχέδιο νόμου θέτει φρένο στη δημόσια χρηματοδότηση των ερευνητικών προγραμμάτων, υποβάλλοντάς τα σχεδόν αποκλειστικά σε χρηματοδότηση μέσω προκηρύξεων, με ασαφή κριτήρια και με αβέβαια αποτελέσματα για τους κλάδους που θεωρούνται λιγότερο «κερδοφόροι», όπως αυτοί των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών. Επιπλέον, η θέσπιση διδάκτρων για ορισμένα μεταπτυχιακά προγράμματα, όπως επίσης και η καθιέρωση ξεχωριστής κατηγορίας «βιομηχανικών διδακτορικών» – πρωτοφανούς στην Ευρώπη – επιβεβαιώνει τον κατακερματισμό της έρευνας και της ακαδημαϊκής ελευθερίας και την άνευ προηγουμένου υποταγή τους στους νόμους της αγοράς. Πέρα από τις κοινωνικές ανισότητες που δημιουργούνται και τροφοδοτούνται από αυτές τις νέες ρυθμίσεις, περιφρονείται η ίδια η ουσία του δικαιώματος στην ανώτατη εκπαίδευση, όπως αυτό κατοχυρώνεται στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και κυρίως στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα ( άρθρο 13 παρ. 2 (γ)), με την εξής διατύπωση: «Η ανώτατη εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται σε όλους ισότιμα, ανάλογα με τις ικανότητες καθενός, με όλα τα κατάλληλα μέσα και μάλιστα με την προοδευτική θέσπιση της δωρεάν παιδείας».
Καταγγέλλουν την κατάργηση των δημοκρατικών διαδικασιών εκλογής και εκπροσώπησης στα πανεπιστημιακά όργανα, ιδίως την κατάργηση της εκλογής του Πρύτανη και των Κοσμητόρων από όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, καθώς και τη συρρίκνωση των φοιτητικών πολιτικών οργανώσεων προς όφελος μιας ενιαίας και περιορισμένης εκπροσώπησης – μια σειρά αντιδημοκρατικών ρυθμίσεων που σκοπό έχουν να καθιερώσουν ένα μοντέλο πανεπιστημίου-επιχείρησης, σε βάρος του πλουραλισμού, της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και της συνδικαλιστικής ελευθερίας, όπως αυτές κατοχυρώνονται ιδίως στη Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (άρθρο 11) και στον Αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη (άρθρα 5 και 6).
Ζητούν τη διοργάνωση δημόσιας καθολικής διαβούλευσης για την ανώτατη εκπαίδευση και την έρευνα, προκειμένου να τεθούν συλλογικά και δημοκρατικά οι βάσεις για μια δίκαιη μεταρρύθμιση με σεβασμό στις δημόσιες ελευθερίες, ανάλογης της αποστολής που έχει αναλάβει η ακαδημαϊκή κοινότητα.
Αποφασίζουν να συνταχθούν με το σύνολο των αιτημάτων που έχει εκφράσει τις τελευταίες μέρες η ακαδημαϊκή κοινότητα στην Ελλάδα και να κινητοποιηθούν στο πλευρό της για να υπερασπιστούν τα δημοκρατικά κεκτημένα της ανώτατης εκπαίδευσης που απειλούνται σοβαρά.
***
Εμείς, οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, ερευνητές και επαγγελματίες νομικοί, μέλη του Ακαδημαϊκού Δικτύου για τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και τα Κοινωνικά Δικαιώματα (RACSE-ANESC), παραμένουμε ουσιαστικά πιστοί σε ένα ανθρωπιστικό όραμα για το πανεπιστήμιο – ένα πανεπιστήμιο που νοείται και βιώνεται ως χώρος ανοιχτός, ως χώρος διαλόγου και αντιπαράθεσης με το λόγο και το πνεύμα, με τα διαρκή ερωτήματα της επιστήμης και το μοίρασμα της γνώσης. Ένα πανεπιστήμιο που δε φοβάται τη συζήτηση, που εμπλουτίζεται από τις αντιφάσεις και που ξέρει να επιλύει τις συγκρούσεις με τη δύναμη των επιχειρημάτων και των ιδεών. Ένα πανεπιστήμιο στην υπηρεσία του πολιτισμού, κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές.